Een tekst inkorten, iedereen heeft ermee te maken. Maar kort en bondig schrijven is moeilijk.

‘Ik denk dat ik in mijn leven al zeker 1000 keer ‘het feit dat’ heb geschreven, waarna ik het zinsdeel ongeveer 500 keer weer heb verwijderd. Dat ik het in de helft van de gevallen heb laten staan, maakt me verdrietig.’

Met deze zelfkritiek opent schrijver E.B. White zijn boek The Elements of Style, een flinterdunne maar inmiddels klassieke stijlgids voor schrijvers, waarin hij het inkorten van langdradige zinnen uitgebreid behandelt. (Deze 11 woorden kun je trouwens sowieso schrappen).

Zijn tips zijn zeer bruikbaar bij het inkorten van teksten. Een zin waarin je de constructie ‘het feit dat’ gebruikt, wordt altijd langer en ingewikkelder dan nodig, schrijft White bijvoorbeeld. Zelf kom ik dit zinsdeel vaak tegen in mijn eerste versies van artikelen. Deze week schreef ik in een artikel over niertransplantaties de volgende zin:

Ze is gewend geraakt aan het feit dat ze dagelijks insuline moet spuiten.

Bij het herschrijven, drong tot me door dat ik de zin makkelijk kon inkorten. Ik schrapte ‘het feit dat’ en de formulering werd onmiddellijk krachtiger.

Ze is eraan gewend dat ze dagelijks insuline moet spuiten.

Er zijn meer van dit soort overbodige, formele zinsdelen die ik vaak gedachteloos gebruik in eerste versies, zoals ‘de reden daarvan is…’, ‘niet voor niets’, of ‘in termen van’. Ook in artikelen van andere schrijvers zie ik dit soort formuleringen soms terugkomen. (Bijvoorbeeld deze 11 woorden die ik vaker moet schrappen – en jij ook).

Tekst inkorten: blijf kort en bondig

Ik vermoed dat we dit soort taal allemaal onbewust gebruiken om zinnen iets gewichtigs te geven, misschien om onze eigen onzekerheid over ons schrijfwerk te temperen.

Het werkt natuurlijk averechts. Als je ‘het feit dat’ schrijft, wordt iets niet opeens een feit. Het staat eerder een beetje geforceerd en plechtstatig. Met zinsdelen als ‘in termen van’ en ‘de reden daarvan is’, ben je omslachtig aan het beschrijven wat je verderop zelf gaat zeggen. Het is vermoeiend om te lezen.

In The Elements of Style verklaart White samen met zijn mede-auteur (de illustere taalprofessor William Strunk) de oorlog aan dit soort langdradig taalgebruik. Moet je een tekst inkorten, dan is dit een geweldige handleiding.

Het boekje stamt uit 1918 en is gericht op de Amerikaanse taal, maar ook Nederlanders kunnen er veel van leren (zoals het zoeken van goede synoniemen).

De conclusie van de auteurs:

‘Een zin zou geen onnodige woorden moeten bevatten en een paragraaf geen onnodige zinnen, net als dat een tekening geen onnodige lijnen bevat en een machine geen onnodige onderdelen’

Geïnspireerd door Strunk en White verklaar ik mijn eigen oorlog aan 9 onnodige zinsdelen waaraan ik me erger in mijn eigen teksten, en soms ook in teksten van anderen. Schrap deze zinsdelen liever nu dan straks (kwestie van goed plannen) en houd je teksten kort en bondig.

Niet voor niets

Perfect voorbeeld van een inhoudsloos zinsdeel. Je probeert een zin op te kloppen met letterlijk ‘niets’. Dit voorbeeld vond ik op de website van een reisorganisatie, maar ik heb dit zinsdeel zelf ook vaak geschrapt als ik bezig was met het onderdeel ’tekst inkorten’.

Bewonder de ommuurde stad van Pingyao die niet voor niets door UNESCO uitgeroepen is tot Cultureel Werelderfgoed

Roept Unesco ook wel eens een stad ‘voor niets’ uit tot werelderfgoed? Nee. Dus:

Bewonder de ommuurde stad van Pingyao die door UNESCO uitgeroepen is tot Cultureel Werelderfgoed

De oorzaak daarvan
De reden daarvan

Vaak simpel te vervangen door ‘omdat’. In een goede zin snapt iedereen oorzaak en gevolg. Dat hoef je niet uit te spellen voor je lezer met aparte zinsdelen. Inkorten dus!

Dit voorbeeld komt uit Metro.

Bewoners van de Kuipersdijk in Enschede hebben in hun straat allemaal een bord ’te koop’ in de tuin neergezet. De reden daarvan is de mogelijke komst van een moskee in de buurt.

Dat kan minder omslachtig.

Bewoners van de Kuipersdijk in Enschede hebben in hun straat allemaal een bord ’te koop’ in de tuin neergezet, omdat er mogelijk  een moskee in de buurt wordt gebouwd.

Er is geen twijfel mogelijk dat…

Een omslachtige formulering. Je creëert een compleet zinsdeel voor iets dat je ook in twee woorden kunt opschrijven. Wat zeg ik: in één woord. Blijf kort en bondig!

Er is geen twijfel mogelijk dat die fiets is gestolen.
Die fiets is zonder twijfel gestolen.
Die fiets is ongetwijfeld gestolen.

Op een vluchtige wijze
Op een snelle manier

Dit soort omschrijvingen zijn gewoon bijwoorden, uitgerekt tot lange en overbodige zinsdelen. Er is maar één remedie: inkorten.

De jongen kamde op een haastige manier zijn haar
De jongen kamde haastig zijn haar.  

Hij is een man/vrouw die

Wordt vaak gebruikt om het karakter een personage te schetsen, maar is langdradig, want je creëert een bijzin op een plek waar dat niet hoeft. Je kunt heel eenvoudig inkorten.

Zij is een vrouw die van aanpakken weet: ze melkt elke ochtend de koeien. 
Zij weet van aanpakken: ze melkt elke ochtend de koeien.

In termen van

Wordt enorm vaak gebruikt, maar is eigenlijk gewoon een plechtstatige manier om ‘in’ te zeggen. Kort en bondig werkt beter!

Kinderen denken niet in termen van ‘wij’ en ‘zij’.
Kinderen denken niet in ‘wij’ en ‘zij’.

In de nabije toekomst

Een vaag cliché. Wees duidelijk, of laat het weg.

We gaan in de nabije toekomst om de tafel zitten.

Wanneer is dit, over een week, een maand? Iedereen snap dat het in de toekomst gaat gebeuren.

We gaan om de tafel zitten.

Uit onderzoek blijkt

Een persoonlijke frustratie, heeft waarschijnlijk te maken met mijn werk als wetenschapsjournalist. Gebruik ‘uit onderzoek blijkt’ alleen als je vroeger of later in de tekst ook naar het betreffende onderzoek verwijst, anders is dit zinsdeel niets meer dan gebakken lucht.

Als je samen met iemand een liedje zingt, raak je sneller bevriend, zo blijkt uit onderzoek.
Als je samen met iemand een liedje zingt, raak je sneller bevriend, zo blijkt uit onderzoek van psychologen aan de Universiteit van Oxford.

Of nog nog beter, link naar het onderzoek.

Als je samen met iemand een liedje zingt, raak je sneller bevriend, zo blijkt uit onderzoek van psychologen aan de Universiteit van Oxford.

The Elements of Style werd door Time uitgeroepen tot één van de beste nonfictie-boeken aller tijden. Het is dé stijlgids voor iedereen die kort en bondig wil schrijven.

Wil je kort en bondig leren schrijven? Lees dan ook: Schrijven is schrappen: deze 11 woorden moet ik vaker schrappen – en jij ook. Of: Hoe ga je om met kritiek van een eindredacteur?

 

Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.

Boek schrijven?

Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.

Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?

Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!

Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussen

Luister de Schrijfvis-podcast

Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.

Luister de podcast