Een achtergrondverhaal is een verhaal waarin een journalist de achtergronden van het nieuws bespreekt. De vraag in een achtergrondverhaal is niet ‘wat is er gebeurd?‘, maar ‘hoe is het gebeurd?‘, ‘waarom?‘ en ‘wat zijn de gevolgen?’ In achtergrondartikelen kunnen de meest uiteenlopende mensen aan het woord komen: van ministers en miljonairs tot hondenbezitters.
(Wil je liever een nieuwsbericht schrijven begin dan hier – of bij dit stappenplan.)
De term achtergrondartikel is het beste uit te leggen aan de hand van een jaarlijkse nieuwsgebeurtenis zoals prinsjesdag, de dag waarop het financiële beleid van het kabinet voor het nieuwe jaar wordt bekendgemaakt.
Achtergrondartikel duidt het nieuws
Rond deze dag zullen er veel nieuwsartikelen verschijnen met koppen als: ‘bijna iedereen gaat er in koopkracht op vooruit’ of ‘Alle Nederlanders hebben volgend jaar meer te besteden.’ In die verhalen wordt simpelweg beschreven wat er met Prinsjesdag is bekendgemaakt, oftewel hoe de begroting van het kabinet is uitgevallen.
Achtergrondartikelen gaan dieper op de materie in. In deze verhalen biedt je als journalist informatie en inzichten waarmee de lezers de betekenis van een nieuwsgebeurtenis beter kunnen begrijpen.
Je interviewt bijvoorbeeld experts en betrokkenen die het nieuws kunnen duiden, je zoekt naar cijfers en wetenschappelijke studie die nieuwe inzichten opleveren, of plaatst een bepaalde gebeurtenis in een historisch perspectief.
Een achtergrondverhaal kan talloze invalshoeken hebben, maar niet tegelijkertijd. Voordat je begint te schrijven is het belangrijk om één kernvraag te formuleren, die al in de eerste alinea’s wordt benoemd. Na Prinsjesdag kan zo’n vraag bijvoorbeeld zijn ‘Waarom gaat het zo goed met Nederland?’
In zo’n verhaal zal bijvoorbeeld een econoom uitleggen hoe het komt dat de Nederlandse economie goed draait. Misschien komt er een eigenaar aan het woord van een grote onderneming die fantastisch draait, of de journalist haalt cijfers aan over het toenemende aantal Nederlanders dat miljonair is geworden.
Nieuws krijgt een gezicht
Maar over mooie begrotingscijfers op Prinsjesdag kun je ook een heel andere vraag stellen: staat Nederland er beter voor dan ooit? In een achtergrondartikel met zo’n kernvraag komen heel andere personen aan het woord, bijvoorbeeld historici, die de huidige begroting van het kabinet vergelijken met het financiële beleid uit het verleden.
Je kunt ook een klein detail uit een nieuwsgebeurtenis uitwerken tot een achtergrondverhaal. Misschien is de hoofdboodschap van Prinsjesdag dat iedereen erop vooruit gaat, maar wordt de hondenbelasting ondertussen wel verhoogd.
In dat geval schijf je misschien een een artikel over de vraag: waarom gaat iedereen erop vooruit, behalve de hondenbezitter?
In zo’n achtergrondartikel publiceer je bijvoorbeeld cijfers waaruit blijkt dat het het gemeentes veel geld kost om hondenbezitters te beboeten die de ontlasting van hun huisdier niet opruimen. Of misschien loop je een dag mee met schoonmakers van de gemeente die poep opruimen, of juist met een hondenbezitter die geldproblemen heeft en overweegt om zijn hond weg te doen nu de belasting wordt verhoogd.
Achtergrondverhaal zonder nieuws
Achtergrondartikelen worden steeds belangrijker, omdat het aantal nieuwsberichten sterk toeneemt. Nieuwssites als Nu.nl, NOS.nl en Telegraaf.nl overspoelen hun lezers dagelijks met een stroom aan nieuwtjes. Veel mensen hebben daardoor behoefte aan verhalen waarin wordt uitgelegd wat dat nieuws nu precies betekent. Een voorbeeld van een journalistiek platform dat op deze behoefte inspeelt is de Correspondent.
De Correspondent biedt vrijwel alleen maar achtergrondverhalen aan en is één van de populairste betaalde journalistiek websites in Nederland. Hier vind je een overzicht van hun meest gelezen verhalen.
Als je het overzicht leest, zul je zien dat niet alle achtergrondartikelen over een nieuwsgebeurtenis gaan. Een achtergrondverhaal kan ook een algemene vraag beantwoorden die bij iedereen wel eens opkomt in het dagelijks leven. Als de journalist erin slaagt om zo’n vraag op een originele manier te beantwoorden, hoeft er niet altijd een actuele aanleiding te zijn voor een achtergrondverhaal.
Achtergrondartikel maakt nieuws
Soms kan een achtergrondartikel over een alledaagse prangende vraag zelf nieuws opleveren. Neem bijvoorbeeld dit artikel. Wat geef je allemaal prijs als je met je mobiele telefoon inlogt op een Wifi-netwerk?
Het is ook mogelijk dat de journalist zichzelf opwerpt als bron om het artikel wat persoonlijker te maken. Zo maakte ik zelf ooit een achtergrondverhaal over de vraag: waarom vinden we het zo moeilijk om gesprekjes te beginnen met vreemden in de trein, en zouden we dat niet vaker moeten doen? Ik maakte daarvoor in tien dagen honderd praatjes met vreemden en schreef over mijn ervaringen.
Kortom: hoe origineler de bronnen, hoe beter het achtergrondartikel.
Als als je het eerder genoemde voorbeeldartikel over hondenbelasting zou schrijven, voegt het misschien wel iets toe als je zelf hondenbezitter bent en beschrijft wat je jaarlijks aan kosten kwijt bent voor het dier.
Sterker nog, als honden zelf konden praten, zouden we ze aan het woord laten in een achtergrondartikel.
