In een personeelsadvertentie vol jeukwoorden ontdekte ik laatst een bijzonder nieuw leenwoord uit het Engels (tussen een wirwar van andere leenwoorden). Hieronder een kleine bloemlezing uit de oproep van het bedrijf Originals.
Als communicatie consultant tackel je de kern van het probleem van de klant (…) Voor ondernemerschap en drive kunnen we op je rekenen. (…) Jij gaat voor de win-win. Wil jij het verschil maken? Join ons team van originals…uhh professionals.
Het woord ‘join’ klinkt wat mij betreft nogal vergezocht in een Nederlandse tekst, vooral omdat je met gemak minstens drie goede alternatieven kunt bedenken die niet Engelstalig zijn.
Kom ons team van professionals versterken
Kom bij ons werken
Sluit je aan bij ons team van professionals
Het bedrijf heeft ongetwijfeld een goede reden om voor ‘join’ te kiezen. Ik vermoed dat het leenwoord de tekst samen met de andere anglicismen een hippe, internationale uitstraling moet geven. Maar het probleem is dat het een beetje gezocht overkomt – of moet ik zeggen: een beetje try-hard.
Leenwoorden
Pochen met leenwoorden gebeurt niet alleen in het Engels, maar ook met uitdrukkingen uit andere talen. Pas ontving ik een e-mail van een redacteur van de VARA-gids. Ze wilde me interviewen over mijn ex-kantoorgenote Rosanne Hertzberger die onlangs te gast was in het programma Zomergasten. (Ze had dit stuk van me gelezen en wilde meer over onze haat-liefde-verhouding).
In de e-mail schreef de redacteur. ‘We zijn bezig om wat faits-divers te verzamelen over Rosanne. Daarom zouden we je graag interviewen.’
Je zou in plaats van ‘faits-divers’ ook gewoon wetenswaardigheden kunnen schrijven, maar ‘faits divers’ vinden we zelf vaak wat intelligenter overkomen.
Wat zijn leenwoorden?
Leenwoorden zijn woorden die oorspronkelijk uit een andere taal komen, maar inmiddels ook in Nederlandse woordenboeken voorkomen, omdat ze regelmatig opduiken in onze geschreven en gesproken taal.
Vooral leenwoorden uit het Engels, Frans of Duits worden steeds vaker gebruikt. Maar de lijn tussen een goed gekozen leenwoord en een gezocht exemplaar is dun. Voor rake leenwoorden bestaat eigenlijk geen vergelijkbare uitdrukking in het Nederlands, of in ieder geval geen woord dat de lezer hetzelfde gevoel geeft. Ze maken je tekst begrijpelijk, of voegen iets toe aan de betekenis.
Een zin als ‘Ik ga deze app downloaden‘, kun je bijvoorbeeld nauwelijks vervangen door een volledig Nederlandse zin. (Of je moet van mening zijn dat we het woord app zouden moeten vervangen door ’toep’)
Gezochte leenwoorden zoals ‘join’ en ‘faits-divers’ gebruik je mijns inziens vooral omdat je graag wilt laten zien dat jij het net even anders doet. En juist doordat de aanwezigheid het leenwoord er zo dik bovenop ligt, loop je het risico dat je tekst iets van zijn kracht verliest.
Hieronder 11 leenwoorden die je volgens mij beter kunt vermijden als tekstschrijver.
Overbodige leenwoorden – 1: An sich
Een overbodig Duits leenwoord dat steeds vaker opduikt in kranten en tijdschriften, zoals hier op Linda Nieuws.
Een scheiding an sich is pijnlijk, maar ook jaren later ontstaan er nog verdrietige momenten.
Maar wat is het verschil met het Nederlandse ‘op zich’?
Een scheiding is op zich al pijnlijk, maar ook jaren later ontstaan er nog verdrietige momenten.
Overbodige leenwoorden 2: Descriptie
Waarom makkelijk doen als het ook moeilijk kan met leenwoorden? Descriptie is een vernederlandst leenwoord dat niets meer betekent dan ‘omschrijving’.
Deze columnist geeft zijn column over Trump een wat intellectuelere uitstraling met dit anglicisme.
Het zijn geen neutrale descripties (…)
In het Nederlands:
Het zijn geen neutrale omschrijvingen (…)
Overbodige leenwoorden 3: Forecast
Eén van de meest ergerlijke leenwoorden uit het bedrijfsleven. Hier in het wild te vinden.
Wie is er nu eigenlijk verantwoordelijk voor de salesforecast?
Wat is er mis met voorspelling?
Wie is er nu eigenlijk verantwoordelijk voor de salesvoorspelling?
Of nog beter:
Wie is er nu eigenlijk verantwoordelijk voor de verkoopvoorspelling?
Overbodige leenwoorden 4: Assumptie
Een moeilijk woord voor ‘aanname’. De schrijver van dit NRC-stuk (toch een krant voor een breed publiek) maakt er gretig gebruik.
Het ligt immers veel meer voor de hand dat de mannelijke orkanen, met hun jongensachtige branie en tomeloze masculiniteit, de meeste slachtoffers maken. Juist die assumptie blijkt het probleem.
Als je het in het Nederlands schrijft:
Juist die aanname blijkt het probleem.
Overbodige leenwoorden 5: Occupancy
Een volstrekt overbodig leenwoord dat vaak wordt gebruikt in de bouwwereld, zie dit artikel.
Kijk naar de total cost of occupancy
We hebben hier perfecte woorden voor in het Nederlands, zodat je helemaal geen leenwoorden hoeft te gebruiken.
Kijk naar de totale kosten van de bezettingsgraad
Overbodige leenwoorden – 6: Batch
Een Engelse term voor een partij, of stapel goederen. Uit het boek Wat doen we met moeder.
Morgen onderzoeken we een batch die we uit de supermarkten hebben teruggehaald.
Dat kan eenvoudiger:
Morgen onderzoeker een we een partij goederen die we uit de supermarkten hebben teruggehaald.
Overbodige leenwoorden – 7: begeisterd
Een Duits leenwoord waarvoor een overdaad aan Nederlandse synoniemen zijn te bedenken, van enthousiast, tot bevlogen, geestdriftig en als het echt moet: begeesterd.
Toch vond de schrijver van dit Volkskrant-profiel over Harry Vaandrager het een onmisbaar woord.
De trilogie van Samuel Beckett, zijn literaire held. Hij kon niet meer stoppen, raakte totaal begeisterd, tot op de dag van vandaag.
Maar is dit slechter?
De trilogie van Samuel Beckett, zijn literaire held. Hij kon niet meer stoppen, raakte totaal bevlogen, tot op de dag van vandaag.
Overbodige leenwoorden – 8: Im grunde
Nog een Duits woord waarvoor vele Nederlandse alternatieven bestaan, zoals in feite, of in de kern.
Maar de schrijver van deze recensie over het boek Mekka kiest liever voor een Duits-intellectuele aanpak.
Dat is wat religie im Grunde voor Snouck is: handel.
Dat kan eenvoudiger.
Dat is wat religie in de kern voor Snouck is: handel
Overbodige leenwoorden – 9: Benchmark
Een abstract Engels woord voor een vergelijkend onderzoek, of een referentiepunt. Toch wordt het regelmatig gebruikt, zelfs in mededelingen van grote bedrijven aan deze lezers van kranten, zo blijkt uit dit NRC-artikel over KLM.
Recente benchmarks tonen aan dat het verschil met concurrenten, ondanks de vorig jaar afgesloten cao’s, nog steeds groot is.
Dat kan simpeler.
Recente vergelijkende onderzoeken tonen aan dat het verschil met concurrenten, ondanks de vorig jaar afgesloten cao’s, nog steeds groot is.
Overbodige leenwoorden 10 – Utiliseren en opereren
Je zou zeggen dat het Nederlandse ‘gebruiken’ een behoorlijk bruikbaar werkwoord is. Maar bij dit internetbedrijf gebruiken ze liever de Engelse variant utiliseren, in combinatie met een ander anglicisme: ‘opereren’.
De servers die wij utiliseren opereren 99,9% van de tijd.
Of is dit toch duidelijker?
De servers die wij gebruiken, werken 99,9% van de tijd.
Overbodige leenwoorden –11: Attitude
Een duur woord voor ‘houding’.
Al is een attitude volgens dit coachingsbedrijfje net iets anders dan een houding, gezien hun blogje over de ideale werknemer.
Hij/zij beschikt over de juiste houding of attitude
Is er echt een verschil?
De les van deze blog: als jezelf een intellectuele houding wilt aanmeten, gebruik dan veel leenwoorden, dan krijg je vanzelf een attitude.
Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.
Boek schrijven?
Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.
Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?
Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!
Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussenLuister de Schrijfvis-podcast
Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.
Luister de podcast
Lees ook:
- Stappenplan boek schrijven: hoe ik debuteerde met een thriller en mijn tweede boek niet afkreeg
- Deze 21 woorden kun je altijd schrappen
- De beste 21 boeken over schrijven
- Zo maak je aantrekkelijke koppen voor je blog
- Waarom je beter in het midden kunt beginnen bij het schrijven van een blog
- De beste 21 boeken over schrijven
- Dit gebeurt er in je brein als je steeds je telefoon checkt tijdens het werken
Ik vind jouw artikel nogal merkwaardig. In de meeste gevallen ben ik het wel eens met jouw bedoeling, maar ik vind het wel storend, dat je niet de moeite hebt genomen om je tekst nog eens goed na te lezen, alvorens hem te publiceren, zodat een aantal tikfouten waren voorkomen en een aantal woorden niet waren weggelaten.
Laten we van achteren naar voren door het artikel gaan met een aantal vragen:
– Is jouw eerste voornaam About en de tweede Dennis?
– Bedoel je een woord dat je uitspreekt als „ettitjoet“ of als „attitude“? In het eerste geval is er sprake van een Amerikaans woord, wat veel gebruikt wordt door het US-leger, in het tweede geval is het een leenwoord afkomstig uit het Frans, dat vooral door psychologen wordt gebruikt en met een Oostenrijkse tongval dient te worden uitgesproken.
– Computers en het bijpassende Mid-Atlantische taalgebruik zijn in Nederland natuurlijk een lastig terrein. Vooral om mij onbekende redenen worden in het Nederlandse spraakgebruik vaak termen gebruikt, die Engels lijken, maar noch in het Engels, noch in het Amerikaans voorkomen
De Duitsers gebruiken Hochrechner, de Fransen Ordinateur en in het Afrikaans spreekt men van Rekenaar.
– Benchmark is een lastige. In sommige situaties omschrijft benchmark een bepaalde nauwkeurig omschreven onderzoekstechniek. In de meeste gevallen is het dikdoenerij.
– „Im Grunde“ is wel correct Duits. Dat kom je tegenwoordig niet meer zo vaak tegen. Ik zou het opschrijven als „in beginsel“.
– Begeisterd betekent net iets anders dan bevlogen, enthousiast of geestdriftig. Begeesterd blijft een germanisme.
– Batch vind ik een twijfelgeval. Zo‘n 55 jaar geleden gebruikten we het woord al om een bepaalde partij aan te duiden. Voor dezelfde klant moesten de goederen hetzelfde batchnummer dragen, anders kreeg je bv kleur- of maatverschillen. Als onderdeel van de vaktaal kan het, maar niet in meer algemene situaties, dan is partij beter op zijn plaats.
– Over An Sich, Descriptie, Forecast, Assumptie en Occupancy kunnen we kort zijn. Mensen die deze termen serieus gebruiken trachten hiermee een volslagen gebrek aan kennis te verdoezelen. Overigens moet wij wel van het hart, dat salesforecast niet vertaald kan worden met salesvoorspelling. Je treft het woord Sale of Sales wel eens aan op winkelruiten in een bepaalde tijd van het jaar. Als ik de winkelier dan adviseer om emmer, spons en zeem te hanteren om de ruit te reinigen stuit ik op een wereld van onbegrip. Sale is namelijk vies of vuil in het Frans.
Resteert nog mijn vraag: heet jij nou About of Dennis. Naast jouw portret aan het winde van het artikel staat namelijk in hetzelfde lettertype |About Dennis Rijnvis|. Rijnvis zal wel je achternaam zijn, maar in de 19e eeuw was Rijnvis een voornaam.
Nog een advies en dat geldt ook voor mijzelf: lees de tekst nog even rustig door alvorens hem te verzenden.
Dank voor je aanvulling en jouw visie Hans.