Toen ik vorige week mijn laptop openklapte in de Coffee Company, ving ik een flard op van een gesprek dat een vreemde kalmerende werking op me had. Een jongen die naast me zat, vertelde een vriend over zijn wintersport. Maar zijn verhaal ging niet over skiën of pares-ski, hij vertelde over geluiden op de piste, of beter gezegd: het gebrek daaraan.
“Ken je die sfeer die ’s ochtends ontstaat als er net een vers pak sneeuw is gevallen? De sneeuw dempt alle stemmen van andere skieërs, waardoor het op de piste veel stiller is dan normaal. Het is alsof iemand de volumeknop naar beneden heeft gedraaid.”
Door zijn beschrijving was ik met mijn gedachten meteen zelf op de skipiste. Ik kon bijna voelen hoe ik daar stond in de ochtendzon, mijn ski’s met een plof in de sneeuw liet vallen om ze aan te trekken en de gedempte stemmen van andere skiërs hoorde.
Ik dacht niet bewust na over wat mijn buurman aan de koffietafel vertelde, maar beleefde het meteen. Ik zag het verhaal niet alleen voor me, ik ‘hoorde’ ook de stilte die hij beschreef.
Zintuiglijk schrijven
Het activeren van meerdere zintuigen is een effectieve techniek om lezers in je verhaal te trekken – niet alleen als je iets vertelt, maar ook bij het schrijven van artikelen, blogs of boeken.
Vaak zijn we geneigd om teksten op te bouwen aan de hand van beelden. We beschrijven vooral wat ze zien. Maar met die aanpak blijft je tekst ééndimensionaal. Je boodschap dringt alleen door tot het visuele voorstellingsvermogen van je lezer. Als je meerdere zintuigen aanspreekt met je schrijfstijl, kom je tekst ook via andere wegen binnen. Je stimuleert ook delen van de hersenen die normaal gesproken worden aangestuurd door geuren, aanrakingen, geluiden en smaakpapillen. Kortom: je boodschap wordt krachtiger.
De beste auteurs en copywriters zijn daarom ook meesters in zintuiglijk schrijven. Hieronder een overzicht met voorbeelden van 7 technieken om lezers en klanten te raken door hun zintuigen te prikkelen.
1 – Zintuiglijk schrijven – Roep herinneringen op
Je tekst krijgt een nostalgische sfeer als je naast een visuele beschrijving ook minimaal één toespeling op een geur, smaak, aanraking of geluid maakt. Je roept daardoor bijna automatisch herinneringen op bij je lezers, zo blijkt ook uit wetenschappelijke studies.
De Amerikaanse schrijver Paul Auster toont zich in het prachtige Winterlogboek een meester in nostalgie opwekken. Zijn zintuiglijke stijl is zo overtuigend dat je het gevoel krijgt dat je je eigen jeugdherinneringen herbeleeft.
Je blote voeten op de koude grond als naar het raam loopt. Je bent zes. Buiten sneeuwt het en de takken van de bomen in de achtertuin kleuren langzaam wit.
De geur van tijm en lavendel die rondom je opsteeg als je door de velden die aan het huis grensden liep, de geurige lucht, de krachtige lucht wanneer de wind woei, de zwoele lucht als de zon zich in het dal liet zakken en de hagedissen en salamanders uit spleten in de gesteenten naar buiten kropen om te soezen in de behaaglijke warmte.
Natuurlijk gebeurt dit niet alleen in romans, maar ook in copywriting. Neem deze tekst van Paturain.
Waar Paturain is, proef je de zomer, ruik je de lavendel, hoor je de krekels.
2 – Zintuiglijk schrijven – Kweek emotie
Dit is één van de meest toegepaste schrijftechnieken in romans. Met geuren, smaken roep je veel directer emoties op dan met alleen visuele beschrijvingen. Wanneer de Britse schrijver Julian Barnes in zijn bejubelde roman Alsof het voorbij js een personage introduceert dat afkeer moet oproepen, schrijft hij:
Hij was fors, vlezig en had een rood gezicht; ik vond hem nogal grof. Rook ik daar een bierlucht? Zo vroeg al? Hoe kon deze man de vader zijn van zo’n elfachtige dochter?
Jan Wolkers doet ongeveer hetzelfde in Kort Amerikaans als hij lezers confronteert met een afstotelijke omgeving
Opeens rook Eric een lucht van bedorven voedsel en urine. Het was of hij het op zijn tong proefde, of het zijn keel binnenstroomde en hem ging verstikken.
Bij copywriting wordt deze techniek ook volop toegepast, al gaat het dan uiteraard om positieve emoties, zoals in deze tekst van het reisbureau Eliza was here, dat vakantiehuisjes aanprijst met slimme teksten.
Hmm… de zoete geur van fruitbomen komt op me af. Ik wandel langzaam door de mooie tuin van Baroni Nuovi die vol staat met amandelbomen, perzikbomen, peperbomen en olijfbomen.
3 – Zintuiglijk schrijven – Versterk beelden met metaforen
Een beeldspraak die smaak, geur of aanraking bevat, maakt elke scene pakkender. Deze zintuiglijke metaforen hebben een directe invloed op het brein van je lezer, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek.
Hier een voorbeeld van de gelauwerde auteur Patrick Süskind in zijn bijzonder zintuiglijk geschreven boek Het Parfum (over een moordenaar die de geuren van zijn vrouwelijke slachtoffers spaart). Hier beschrijft Süskind het uiterlijk van een vrouw door haar te vergelijken met honing, wervelstormen en zweepslagen.
Het meisje was inderdaad van exquise schoonheid. Ze hoorde tot dat warmbloedige type vrouwen die als honing zijn, glad en zoet en ontzettend kleverig; die met een stroperig gebaar, eenmaal schudden met hun haar, een langzame zweepslag van hun blik en ruimte beheersen en daarbij rustig als in het oog van een wervelstorm staan, zich kennelijk niet bewust van hun eigen aantrekkingskracht, waarmee ze de hartstocht en ziel van mannen zowel als vrouwen onweerstaanbaar naar zich toe trekken. Ze was jong, bloedjong, de prikkeling van haar type was nog niet smeuïg geworden.
Ook in de commercie zijn metaforen niet meer weg te denken, zo worden goed verkopende boeken bij Bol.com ‘hardlopers’ genoemd en noemt reisorganisatie Shoestring aanbiedingen ‘reisknallers’.
4- Zintuiglijk schrijven – Gebruik zintuiglijke werkwoorden
Je hoeft niet altijd een metafoor te bedenken om een zin pakkender te maken. Zintuiglijke werkwoorden maken elke zin beeldender zonder dat een vergelijking nodig is. Neem deze zin in een artikel over toiletten uit de Volkskrant – misschien zelfs iets té beeldend.
Er kleven voor- en nadelen aan hurkplees.
Of deze, wederom van de website van Bol.com.
Een momentje voor jezelf. Duik in deze boeken.
5 – Zintuiglijk schrijven –Spreek het zesde zintuig van je lezer aan
Je kunt in je tekst één van de vijf zintuigen aanspreken, maar je kunt ook een beroep doen op iets dat de zintuigen te boven gaat. Dat is een erkende manier van interesse opwekken in romans.
In Ogen van Vuur wekt Stephen King nieuwsgierigheid op als hij een personage introduceert dat over een bijzonder soort tastzin beschikt. Andy McGee kan kracht zetten met zijn gedachten.
“Kan ik naar boven? Alleen maar even kijken?”
“Kan ik niet doen”, zei de nachtwaker, maar zijn stem klonk plotseling heel onzeker.
Zonder er verder bij na te denken, zei Andy tamelijk zacht: “Natuurlijk kunt u dat wel. Ik ga even kijken en dan zult u van mij geen last meer hebben. U zult zich niet eens herinneren dat ik hier geweest ben.”
Opeens een zonderling gevoel in zijn hoofd: het was alsof hij uitgehaald had en die oudere nachtwaker een duw had gegeven, niet met zijn handen, maar met zijn hoofd. En de nachtwaker deed een paar stappen achteruit en bemoeide zich niet meer met de de deur.
Maar een zesde zintuig aanspreken, werkt ook bij productbeschrijvingen. Samsung prijst hier een nieuwste telefoon aan met een Stephen King-achtige zin die iets bovennatuurlijk belooft.
De camera die meteen kan zien wat je ogen niet zien.
Geïnspireerd? Leer je klanten bij hun lurven pakken met geweldige eerste zinnen in mijn cursus bloggen voor meer klanten.
Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.
Boek schrijven?
Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.
Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?
Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!
Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussenLuister de Schrijfvis-podcast
Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.
Luister de podcast
Lees ook:
- Beeldend schrijven? Vermijd deze 10 werkwoorden.
- De 7 eigenschappen van onweerstaanbare eerste zinnen?
- Goed voornemen om te bloggen? Laat mij het verpesten
- Zo maak je aantrekkelijke koppen en trek je meer lezers
- Deze 9 zinsdelen kun je altijd weglaten
- Dit is hoe NRC-columniste Rosanne Hertzberger haar vlijmscherpe columns schrijft
