Mijn favoriete woord was jarenlang ‘mogelijk’. Ik schreef tussen 2008 en 2018 honderden berichten over wetenschap voor NU.nl. De dagelijkse stukjes gingen over de meest uiteenlopende onderwerpen: van psychologie tot ruimtevaart en biologie. Hieronder een bloemlezing van koppen met mijn favoriete twijfelwoord.
Alzheimer mogelijk af te remmen met serotonine
Psychedelische drugs hebben mogelijk positief effect op menselijk brein
Wetenschappers ontdekken mogelijk grootste ruimte-object
Mezelf indekken tijdens het schrijven was een soort tweede natuur in mijn baan als wetenschapsredacteur. Bijna alle nieuwtjes over wetenschap hadden één overeenkomst: De conclusies waren afkomstig uit laboratoria en studies met een beperkt aantal proefpersonen. Alles was onzeker.
Twijfelwoorden – hoe ontstaan ze?
En toch moest ik het nieuws vertalen naar het dagelijks leven van de lezer. Daarom dekte ik mezelf vaak in met woorden als mogelijk, misschien en waarschijnlijk.
Daar is op zich niets mis mee. Elke tekst kan nuance gebruiken. Maar je kunt ook doorschieten. In je hoofd klinkt vaak een kritisch stemmetje dat bij alles zegt: kun je dit wel zo opschrijven? Weet je het wel zeker? Moet je dat niet wat voorzichtiger formuleren?
Twijfelwoorden als verslaving
Voordat je het weet, schrijf je in elke zin een woord of uitdrukking waarmee je jezelf indekt. Denk aan: mogelijk, wellicht, mijn inziens, waarschijnlijk of eventueel. En ongemerkt versterk je die twijfelwoorden vaak met met weifelende hulpwerkwoorden zoals zouden en kunnen.
Zo schreef ik deze zin in een bericht over zeeslakken.
Gevleugelde robots zouden mogelijk efficiënter kunnen vliegen als de vliegstrategie van de zeeslak wordt gekopieerd.
Met ‘zouden mogelijk kunnen’ dek je jezelf driedubbel in. Dat is teveel van het goede. Met onderstaande zin houd je ook een slag om de arm.
Gevleugelde robots kunnen mogelijk efficiënter vliegen als de vliegstrategie van de zeeslak wordt gekopieerd.
En zelfs dit is voorzichtig genoeg:
Gevleugelde robots vliegen mogelijk efficiënter als de vliegstrategie van de zeeslak wordt gekopieerd.
Laat je boodschap niet ondersneeuwen
Zorg ervoor dat je boodschap niet ondersneeuwt door twijfelwoorden. Wees zuinig met mogelijk, misschien en waarschijnlijk. Schrap hulpwerkwoorden zoals zouden en kunnen waar je kan. Anders schrijf je een weifelende tekst die de verbeelding van je publiek verstoort. Steeds als je lezers zich een beeld vormen van wat je bedoelt, staat er een twijfelwoord als misschien, mogelijk of zouden in de weg.
Het is alsof je een uitzichtpunt op een berg vol plant met waarschuwingsborden (pas op dat u niet valt!). Als die borden het uitzicht op de prachtige vallei onderaan de berg blokkeren, komen de meeste mensen niet eens op het idee om te gaan kijken.
Een klein bordje aan het begin van het pad naar zo’n uitzichtpunt is meestal genoeg om ongelukken te voorkomen. Als je in de eerste zin van je tekst duidelijk maakt dat een plan of conclusie onzeker is, hoef je dat daarna niet nog drie keer te benadrukken.
Zelf ben ik me nu meer bewust van mitsen en maren bij het schrijven. In deze tekst staan vetgedrukt de twijfelwoorden die in me opkwamen, maar die ik beter kan schrappen. Hieronder lees je mijn top 11 van twijfelwoorden.
(Binnenkort verschijnt mijn e-book Beter schrijven door schrappen. In dit boekje leer je om korter en krachtiger te schrijven aan de hand van 99 woorden die vaker kunt schrappen. Interesse? Schrijf je in om een aanbieding te ontvangen)
Vermijd deze 11 twijfelwoorden
Vaak, meestal, soms
O zo verleidelijk om je jezelf mee in te dekken en een zin te verzwakken, omdat iets natuurlijk niet altijd zo is.
De oude Grieken aten vaak kippeneieren bij de lunch.
Je lezer kan zelf ook bedenken dat niet elke lunch hetzelfde was.
De oude Grieken aten kippeneieren bij de lunch.
Misschien, mogelijk, waarschijnlijk, wellicht, eventueel
Eigenlijk kun je in elke zin wel een voorbehoud maken met deze woorden, want er kan altijd iets onverwachts gebeuren toch?
Ik kan wellicht morgen naar je tekst kijken.
Met het woord kunnen maak je al genoeg voorbehoud.
Ik kan morgen naar je tekst kijken.
En als je het echt van plan bent, waarom dan niet:
Ik kijk morgen naar je tekst.
In principe, op zich
Bij elke bewering of boodschap kun je wel een paar uitzonderingen bedenken.
Te-laat-komers zijn in principe niet meer welkom bij de vergadering
Formuleer zo krachtig mogelijk, een uitzondering maken kan altijd nog.
Te-laat-komers zijn niet meer welkom bij de vergadering
Zouden, kunnen
Bijna alles ‘zou kunnen’, maar de vraag is welke boodschap je aan de lezer wil overbrengen.
De staalfabriek zal waarschijnlijk kunnen worden verplaatst naar Azië, wat mogelijk gevolgen kan hebben voor de banen van 10.000 Nederlanders.
Nu met minder zouden en kunnen.
De staalfabriek wordt waarschijnlijk verplaatst naar Azië, wat gevolgen heeft voor de banen van 10.000 Nederlanders.
Binnenkort verschijnt mijn e-book Beter schrijven door schrappen. In dit boekje leer je om korter en krachtiger te schrijven aan de hand van 99 woorden die vaker kunt schrappen. Interesse? Schrijf je in om een aanbieding te ontvangen.
Bekijk het e-book Beter schrijven door schrappenLees ook:
– Waarom je hulpwerkwoorden vaak beter kunt schrappen
– Deze 21 woorden kun je altijd schrappen
– Waarom je zuinig moet zijn met bijvoeglijk naamwoorden
Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.
Boek schrijven?
Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.
Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?
Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!
Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussenLuister de Schrijfvis-podcast
Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.
Luister de podcast
