Laatst werd ik om de oren geslagen met één van mijn eigen adviezen. ‘Dit snap ik niet’’, riep een deelnemer aan één van mijn schrijfcursussen. “Je beweert zelf altijd op je blog: schrijven is schrappen. En nu zeg je dat ik mijn tekst langer moet maken. Ik kwam hier juist om kort en bondig te schrijven.”
Hij had net een kort tekstje geschreven over zijn werkgever.
Met onze organisatie Leven in de stad willen we het debat stimuleren over de stedelijke ontwikkeling in deze regio. We moedigen de inwoners om meer te participeren in de politiek en hun stem te laten horen over dit onderwerp. We organiseren bijvoorbeeld symposia over de vraagstukken als mobiliteit, groen in de stad, en de wenselijkheid van hoogbouw
Ik raadde hem inderdaad aan zijn tekst uit te breiden met een levendig voorbeeld.
Stel je voor: je hebt vanuit je flat al jaren een mooi uitzicht over het park van de stad. Maar zijn er plannen voor de bouw van een andere woontoren, precies voor jouw raam en middenin het park. Met onze organisatie Leven in de stad willen we het debat stimuleren over de stedelijke ontwikkeling in deze regio. We moedigen de inwoners om meer te participeren in de politiek en hun stem te laten horen. We organiseren bijvoorbeeld symposia over de vraagstukken als stedelijke groei, groen in de stad, en stedelijke groei in de hoogte.
Schrijven is schrappen?
De kritische cursus-deelnemer had natuurlijk gelijk. Zijn tekstje werd bijna 30 procent langer door mijn advies. Maar de vraag is of die toegenomen lengte hier een probleem is.
Door de bekende term ‘schrijven is schrappen’, ben je misschien geneigd te denken dat een kortere tekst altijd aantrekkelijk is dan een lange. Maar is dat ook echt zo? Het korte antwoord: nee.
Je eerste taak als schrijver is om je lezer te bereiken. Als je daar een anekdote voor nodig hebt of een voorbeeld, is het niet slim om die alleen vanwege de lengte al bij voorbaat al te schrappen. Gun jezelf tijd en vooral ruimte om de interesse van je publiek te wekken en je punt te maken. Als je te snel op de delete-knop drukt, snijd je jezelf in je vingers.
Schrap voorzichtig
Schrappen is de laatste stap in het schrijfproces, niet de eerste. Pas als je tevreden bent over de grote lijnen van je verhaal, kun je zien welke alinea’s overbodig zijn, welke zinnen dubbelop zijn, en welke woorden je boodschap verzwakken.
En zelfs als op het juiste moment begint met inkorten (ná het schrijven van de eerste versie) kun je een tekst nog te veel uitkleden.
Bekijk onderstaande twee versies van een tekst over een onderzoeksgroep genaamd Schulden en Incasso. De lengte is ongeveer 200 woorden. Je zou zonder problemen de complete inleidende anekdote en enkele voorbeelden kunnen schrappen (zie versie 2). De boodschap blijft dan overeind en je tekst wordt de helft korter. Maar is de tekst na die inkrimping ook prettiger leesbaar?
Versie 1
Stel: een bewoner van een huurhuis wordt ziek en kan niet meer werken. Al snel stapelen de rekeningen zich op. Door de incassokosten komt hij nog verder in de schulden. Na een paar maanden klopt er een gerechtsdeurwaarder op zijn deur, die hij ook niet kan betalen. Hij verliest een rechtszaak over zijn schuld, en moet ook nog eens zelf opdraaien voor de proceskosten. Zijn schuld blijft groeien, hij raakt zijn huis kwijt, maar kan nog steeds geen van zijn schuldeisers betalen.
Bij het lectoraat Schulden en Incasso willen we dit soort situaties voorkomen. Onze ambitie is om bij te dragen aan een effectieve, efficiënte en professionele beroepspraktijk in de schuldhulpverlening en incasso. Om de kennis op het terrein van schulden en incasso te vergroten en in de praktijk toe te passen werkt het lectoraat nauw samen met het werkveld.
Het lectoraat Schuld en Incasso zoekt actief het maatschappelijk debat op. We organiseren bijvoorbeeld discussie-avonden over vragen als: kan iedereen in de schulden terecht komen? Wat is de beste manier om betalingsregelingen te treffen? En hoe kun je mensen verleiden om hun schulden sneller af te betalen?
Door het uitvoeren van onderzoeksprojecten wil het lectoraat ook een bijdrage leveren aan het onderwijs van Hogeschool Utrecht en aan de beroepspraktijk. We geven bijvoorbeeld lessen aan economische opleidingen, waarin we studenten stimuleren om zich te verdiepen in de psychologische oorzaken van schulden.
Versie 2
De ambitie van het lectoraat Schulden en Incasso is om bij te dragen aan een effectieve, efficiënte en professionele beroepspraktijk in de schuldhulpverlening en incasso.
Om de kennis op het terrein van schulden en incasso te vergroten en in de praktijk toe te passen werkt het lectoraat nauw samen met het werkveld. Het lectoraat zoekt hierbij ook actief het maatschappelijk debat op. Door het uitvoeren van onderzoeksprojecten wil het lectoraat ook een bijdrage leveren aan het onderwijs van Hogeschool Utrecht en aan de beroepspraktijk. Het lectoraat Schuld en Incasso zoekt actief het maatschappelijk debat op. Door het uitvoeren van onderzoeksprojecten wil het lectoraat ook een bijdrage leveren aan het onderwijs van Hogeschool Utrecht en aan de beroepspraktijk.
De tekst van de laatste versie is weliswaar korter, maar ook droger en abstracter. Je kunt je daardoor maar moeilijk een voorstelling maken van wat het lectoraat precies doet. Dat komt door de gesneuvelde voorbeelden en anekdotes. Juist deze passages vormen in de eerste versie een brug naar de lezer. Iedereen is wel eens bang om in de schulden te belanden en en een gerechtsdeurwaarder aan de deur te krijgen.
Omdat je je hebt ingeleefd in het verhaal van de zieke man, begrijp je de tweede alinea beter. Woorden als schuldhulpverlening, beroepspraktijk en incasso zijn meer invoelbaar geworden door de anekdote. Het is alsof de anekdote je tekst van zuurstof voorziet.
Wanneer je een verhaal terugbrengt tot de absolute kern – een kale boodschap, zoals in versie 2 – hebben je lezers niets meer om zich aan vast te houden. Geen mini-verhaaltjes waaraan ze kunnen relateren, geen voorbeelden die ze herkennen, alleen nog abstracte woorden en zinnen die ver afstaan van hun dagelijks leven.
Kortom: schrijven is schrappen, maar wel met mate. Niet elke passage van een verhaal kun je even makkelijk weglaten, of terugbrengen tot een minimumaantal woorden. Hoe ga je dan wel te werk? In onderstaand overzicht zet ik op een rij hoe je snoeit in de verschillende onderdelen van een tekst.
Stap 1 – Dun verhalende elementen uit
Een tekst wordt aantrekkelijker door een anekdote. Maar dat betekent niet dat je niets kunt schrappen. Bijna altijd kun je een mini-verhaaltje meer terugbrengen tot de kern, door iets wat vooraf gebeurde weg te laten bijvoorbeeld.
Dit is bijvoorbeeld een ingekorte anekdote van de tekst over schulden (58 ipv 82 woorden)
Stel: een zieke bewoner van een huurhuis, raakt in de schulden. Na een paar maanden verliest hij niet alleen een rechtszaak over zijn openstaande rekeningen, en hij draait ook nog eens op voor de proceskosten. Maar hij kan zijn schuldeisers simpelweg niet betalen. Hij raakt zijn huis kwijt en uiteindelijk ook zijn baan, maar zijn schuld blijft groeien.
Je kunt de anekdote ook omvormen tot een herkenbare vraag waarbij je lezer zich meteen een voorstelling kan maken (29 ipv 82 woorden).
Heeft het zin om iemand die diep in de schulden zit ook nog eens te belasten met extra incassokosten, of de kosten van een rechtszaak over zijn openstaande rekeningen?
Stap 2 – Beperk voorbeelden
Abstracte zinnen maak je concreet met voorbeelden. Maar soms is één aansprekend voorbeeld net zo duidelijk als drie verschillende.
Het lectoraat Schuld en Incasso zoekt actief het maatschappelijk debat op. We organiseren bijvoorbeeld discussie-avonden over vragen als: kan iedereen in de schulden terecht komen? Wat is de beste manier om betalingsregelingen te treffen? En hoe kun je mensen verleiden om hun schulden sneller af te betalen?
Dat kan korter (28 in plaats van 47 woorden).
Het lectoraat Schuld en Incasso zoekt actief het maatschappelijk debat op met discussie-avonden, bijvoorbeeld over de vraag: hoe kun je mensen verleiden om hun schulden af te betalen?
Stap 3 – Snoei in zinnen
Veel zinnen bevatten zinsdelen die overbodig zijn. Neem deze zin:
Door het uitvoeren van onderzoeksprojecten wil het lectoraat ook een bijdrage leveren aan het onderwijs van Hogeschool Utrecht en aan de beroepspraktijk.
Zie je de overbodige zinsdelen: ‘door het uitvoeren van’ en ‘een bijdrage leveren aan’. Deze omslachtige formulering wordt naamwoordstijl genoemd (lees hier meer). Je kunt deze zinsdelen vaak weglaten of veranderen in een werkwoord, daardoor wordt bovenstaande zin 15 woorden lang in plaats van 22.
Met onderzoeksprojecten wil het lectoraat bijdragen aan het onderwijs van Hogeschool Utrecht en aan de beroepspraktijk.
Stap 4 – Vervang ingewikkelde woorden
Soms kun je woorden in je tekst beter vervangen door synoniemen die je publiek onmiddellijk begrijpt.
Het lectoraat Schuld en Incasso zoekt actief het maatschappelijk debat op.
Leenwoorden uit andere talen maken een tekst bijvoorbeeld nodeloos ingewikkeld.
De onderzoeksgroep Schuld en Incasso zoekt actief het maatschappelijk debat op.
Stap 5 – Schrap overbodige woorden.
In bijna elke tekst komen overbodige woorden voor. Bijvoorbeeld als je té volledig wilt zijn.
Onze ambitie is om bij te dragen aan een effectieve, efficiënte en professionele beroepspraktijk in de schuldhulpverlening en incasso.
Is effectief echt iets anders dan efficiënt? En is een beroepspraktijk niet per definitie professioneel?
Onze ambitie is om bij te dragen aan een effectieve beroepspraktijk in de schuldhulpverlening en incasso.
Soms ontstaan overbodige woorden omdat je iets te graag wil benadrukken.
De onderzoeksgroep zoekt hierbij ook actief het maatschappelijk debat op.
Kun je ook niet actief het maatschappelijk debat opzoeken? En waarom moet daar het woordje ‘ook’ bij?
Het lectoraat zoekt hierbij het maatschappelijk debat op.
Als je twijfelt of woorden je wel of niet kunt schrappen: deze 21 woorden kun je bijna altijd schrappen.
Lees al mijn algemene schrijftips. Heb je weinig tijd? Verdiep je dan in ieder geval in deze teksten:
- Kort en bondig schrijven? Schrap deze 4 plakbandwoorden
- Waarom je bijvoeglijke naamwoorden vaak beter kunt schrappen
- Deze 12 ouderwetse woorden kun je beter schrappen
Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.
Boek schrijven?
Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.
Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?
Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!
Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussenLuister de Schrijfvis-podcast
Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.
Luister de podcast
