Inleiding schrijven – met deze 3 stappen introduceren topschrijvers hun werk

Een inleiding schrijven is niet makkelijk. Kijk maar eens naar je eigen leesgedrag.

Als je ‘inleiding’ of ‘voorwoord’ in een boek, scriptie of rapport ziet staan, gaat je hart waarschijnlijk niet sneller kloppen. Sterker nog: vaak blader je al snel verder naar het eerste hoofdstuk. Want daar staat toch de informatie waar het echt om draait? 

Nee dus. Als een goede inleiding schrijft, trek je lezers meteen in je boek, rapport of scriptie. Je vermaakt ze, wekt hun nieuwsgierigheid en blikt vooruit. In onderstaand stappenplan krijg je tips en voorbeelden om een inleiding te schrijven die mensen wél uitlezen.

Een goed voorbeeld is de inleiding die de Britse psycholoog Sam Gosling schreef bij zijn belangrijkste onderzoek, dat later uitgroeide tot het boek De geheime taal van dingen.

Inleiding schrijven

Gosling begint zijn inleiding met een fascinerende anekdote. Op een dag krijgt hij een pakketje toegestuurd, dat hij alleen mag openen na het bellen van een speciaal telefoonnummer. In het pakje zitten spullen uit de badkamer van iemand die Gosling niet kent. De man aan de andere kant van de lijn vraagt aan Gosling: wat kun je ons vertellen over het karakter van deze persoon?

Kijk, zo’n inleiding houd je aandacht vast. Lees verder om erachter te komen waarom Gosling het geheimzinnige pakketje kreeg. En voor het antwoord op de volgende vragen: hoe begin je een inleiding? Hoe maak je een inleiding persoonlijk zonder mensen te vervelen? Hoe maak je lezers nieuwsgierig naar de rest van je verhaal? De onderstaande 3 stappen geven je houvast. 

1 –  Inleiding schrijven – introduceer niet jezelf, maar je schrijfwerk

De verleiding is groot om jezelf eerst te introduceren als je een inleiding schrijft. Probeer dat niet te doen. Niet jij als auteur bent het belangrijkste, maar je werk. 

Natuurlijk mag je persoonlijk zijn, maar probeer daarbij ook meteen iets te vertellen over het onderwerp van je boek, scriptie of verslag. Een goede manier om een inleiding te beginnen, is een persoonlijke anekdote die een direct verband houdt met je schrijfwerk. 

Vertel bijvoorbeeld hoe jouw eigen interesse voor het onderwerp is ontstaan, of op welk moment je op het idee bent gekomen om je boek of scriptie te schrijven. Je laat dan iets van jezelf zien, maar je maakt de lezer ook meteen warm voor je verhaal. 

Schrijver Walter Isaacson (bekend om zijn biografieën) begint zijn beroemde boek Steve Jobs bijvoorbeeld met de volgende inleiding: 

In de vroege zomer van 2004 kreeg ik een telefoontje van Steve Jobs. (…) We hadden het even over het Aspen Instituut, een onderzoeksinstelling en denktank waar ik even eerder in dienst was getreden, en ik nodigde hem meteen uit om een lezing te houden tijdens onze zomercampus in Colorado. Hij wilde graag komen, zei hij, maar niet om op het podium te staan. In plaats daarvan wilde hij even wandelen, zodat we konden praten. Ik wist toen nog niet dat het maken van een lange wandeling zijn manier was om een ernstig gesprek te voeren. 

Door deze anekdote leer je Isaacson meteen een beetje kennen. Je weet bijvoorbeeld wat voor werk hij doet. Maar de inleiding gaat vooral over het onderwerp van de biografie: Steve Jobs. Je komt te weten dat de oprichter van Apple graag wandelingen maakte om ernstige zaken te bespreken. En je vraagt je meteen af: wat heeft hij voor ernstigs besproken met Walter Isaacson?  

Terug naar het voorbeeld van de Amerikaanse psycholoog Sam Gosling. De anekdote over het geheimzinnige pakketje dat hij kreeg, gebruikt hij om zichzelf voor te stellen in de inleiding van zijn boek.

Al snel kom je te weten dat dat hij de schoenendoos ontving omdat hij meedeed aan een tv-programma, waarin hij de persoonlijkheid van mensen moet inschatten aan de hand van hun bezittingen. Hij is ervoor gevraagd omdat hij al jarenlang onderzoek doet naar de vraag wat de eigendommen van mensen kunnen vertellen over hun persoonlijkheid. En dat is natuurlijk ook het onderwerp van zijn boek De geheime taal van dingen.

Kortom: een relevante anekdote is een goede manier om je voorwoord te beginnen. Je kunt tegelijkertijd iets over je onderwerp én jezelf vertellen. Daarnaast trek je de lezers onmiddellijk in je verhaal. Je maakt ze nieuwsgierig.   

Stap 2 – Inleiding schrijven – Wat gaat je lezer te weten komen? 

Blijf niet te lang hangen bij de anekdote en je persoonlijke interesse in het onderwerp. Kom snel ter zake. Mensen lezen een inleiding of voorwoord om te bepalen of ze je boek of scriptie interessant genoeg vinden om te lezen. 

In een inleiding of voorwoord vertel je na een eventuele anekdote zo snel mogelijk wat ze te weten gaan komen. Wat is de centrale vraag in je scriptie of boek? Hoe heb je het verhaal opgebouwd? En vanuit welk perspectief benader je je onderwerp? 

Zo begint de beroemde schrijver Malcolm Gladwell zijn boek David & Goliath met het Bijbelse verhaal waarin hij verwijst in de titel. Hij vertelt kort hoe de reus en de herdersjongen verzeild raken in een gevecht waarvan we de afloop allemaal kennen (de underdog wint). Daarna valt hij met de deur in huis. Hij beschrijft onomwonden waar zijn boek over gaat en welke centrale vraag hij gaat beantwoorden. 

David en Goliath is een boek over wat er gebeurt wanneer gewone mensen het opnemen tegen reuzen. Met reuzen bedoel ik sterke tegenstanders van allerlei soort: van legers en krachtiger krijgers tot invaliditeit, ongeluk en onderdrukking. In elk hoofdstuk wordt het verhaal van een andere persoon verteld – beroemd of onbekend, gewoontjes of geniaal – die wordt geconfronteerd met een gigantische uitdaging en gedwongen wordt er iets mee te doen. Moet ik volgens het boekje gaan handelen, of mijn eigen instinct volgen? Zal ik volhouden of opgeven? Moet ik terugslaan of vergeven? 

Zo’n alinea met een klip en klare beschrijving van je onderwerp en je centrale vragen is onmisbaar. Het is de kern van je inleiding. Je kunt zelfs besluiten om niet met een anekdote te beginnen, maar meteen je centrale vraag op te werpen. 

Dat doet wetenschapper Lewis Dartnell in zijn populair wetenschappelijke boek Oorsprong. In de eerste regel van de inleiding lees je meteen de hoofdvraag van zijn verhaal. 

Waarom is de wereld zoals hij is?
Ik stel die vraag niet met een speculatieve, filosofische bedoeling – waarom zijn we hier? – maar als natuurwetenschappelijke vraag: waarom zijn de belangrijkste fysieke kenmerken van onze planeet, het land landschap van continenten, oceanen, bergen en woestijnen zoals ze zijn? In hoeverre waren het aardoppervlak en de krachten van binnen de aarde van invloed op de opkomst en ontwikkeling van onze soort en op de geschiedenis van onze samenlevingen en beschavingen? 

Stap 3 – Inleiding schrijven – Hoe ben je te werk gegaan? 

Als je de lezer eenmaal nieuwsgierig hebt gemaakt met een anekdote en een hoofdvraag, is het tijd voor verantwoording. Waarom ben jij degene die het antwoord kan geven op deze vraag? Hoe ben je te werk gegaan? En wat heb je bereikt? 

In zijn biografie van Steve Jobs laat Walter Isaacson bijvoorbeeld met de volgend alinea zien dat hij de Apple-topman goed heeft leren kennen. 

Uiteindelijk zou ik Steve Jobs zo’n veertig keer interviewen. Soms verliep zo’n gesprek heel formeel in zijn woonkamer in Palo Alto, andere voerden we tijdens lange wandelingen of autoritten aan de telefoon. (…) Om zijn verhaal te ontleden en te controleren, heb ik meer dan honderd van zijn vrienden, familieleden  

Je kunt je autoriteit als schrijver vergroten door vooruit te blikken op spannende momenten uit je onderzoek. Neem als voorbeeld deze alinea van Walter Isaacson uit zijn inleiding:

Tijdens de achttien maanden waarin ik hem bezocht, werd hij steeds persoonlijker en opener, ook al zag ik af en toe wat zijn oude collega’s bij Apple zijn reality distortion field noemden, een term uit Star Trek. Soms was dat een onbedoelde stoornis van zijn geheugencellen zoals ons allemaal wel eens overkomt, maar soms was het het fabriceren van zijn eigen versie van de werkelijkheid, zowel voor mij als voor zichzelf.  

Als lezer weet je nu meteen: er zitten flinke confrontaties in dit boek. Isaacson is de strijd met Jobs aangegaan om de onderste steen van het verhaal boven te krijgen. 

Dit is ook het moment waarop je de lezers nieuwsgierig maakt naar de rest van je verhaal. Verleid ze met kleine vooruitwijzingen, vertel wat ze te weten gaan komen.

Malcolm Gladwell doet dat formidabel in zijn inleiding bij zijn succesvolle boek Intuïtie, over de kracht van onbewust denken. 

Wat zou er gebeuren als we onze intuïtieve ervaringen serieus namen? (…) Ik denk dat het verandering zou brengen in de manier waarop oorlogen worden gevoerd, in het soort producten die we op de schappen van supermarkten vinden, het soort films die gemaakt worden, de manier waarop politieagenten worden opgeleid, de manier waarop sollicitatiegesprekken worden gevoerd, enzovoort, enzovoort. En als we al deze kleine veranderingen zouden samenvoegen zouden we uiteindelijk een andere en betere wereld krijgen. Ik geloof – en ik hoop dat u dat tegen het einde van het boek ook gelooft – dat het werk van doorgronden van onszelf en van ons handelen vereist dat we erkennen dat een gedachteflits even waardevol kan zijn als maanden van rationele analyse. 

Alle voorbeelden die Gladwell noemt – oorlogen, producten in supermarkten, het opleiden van politieagenten – komen later terug in zijn boek. Daarnaast doet hij een belofte: na dit boek zal jouw wereld niet meer hetzelfde zijn. Dat klinkt misschien overdreven, maar eigenlijk is het niet meer dan logisch.

Een boek, scriptie of rapport heeft altijd als doel om je lezers tenminste één nieuw inzicht te geven – hoe klein ook – waardoor ze hun wereld op een andere manier gaan bekijken. Als je Intuïtie van Gladwell leest, ga je plotselinge ingevingen en gedachteflitsen bijvoorbeeld meer waarderen.

De vraag is nu welk inzicht jij je lezers geeft in je boek of scriptie. Als je dat weet, ben je klaar om je inleiding te gaan schrijven.

Lees hier al mijn tips over boeken schrijven
Lees ook:
– Verslag schrijven? Met deze methode gaat het beter
– Biografie schrijven? De biograaf van Steve Jobs geeft tips
– Boek schrijven? Deze stappen kun je vandaag nog zetten

Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.

Boek schrijven?

Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.

Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?

Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!

Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussen

Luister de Schrijfvis-podcast

Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.

Luister de podcast