In medias res - met deze schrijftechniek schrijf je een pakkend begin

In medias res is een schrijftechniek waarmee je een lezer meteen onderdompelt in je verhaal, zonder dat je eerst uitlegt wat het hoofdonderwerp is.

Je begint meteen met een anekdote. Hieronder lees je een voorbeeld. Als ik dit artikel in medias res was begonnen, zou dit het begin kunnen zijn:

‘Wat bent u aan het doen?’, vroeg een grijze man met een bril in mijn favoriete koffietentje. Ik zat aan een tafeltje. Voor me lagen drie verschillende kranten, de Volkskrant, NRC Handelsblad en het Financieel Dagblad. Met een rode pen had ik rond sommige alinea’s een cirkel gezet.

“Dit kun je echt niet maken”, zegt de man. “Andere mensen willen die kranten ook nog lezen.”

Verstrooid maakte ik mijn excuses. “Sorry, ik ben voorbeelden aan het zoeken van een verhalende schrijftechniek die in medias res wordt genoemd. En ik zag een paar mooie voorbeelden in deze kranten.”

Waarom in medias res goed werkt

Met een anekdote geef je je tekst een smeuïg begin. Lezers zullen zich eerder herkennen in een verhaaltje dan in een eerste alinea met droge feitelijke zinnen.

Neem bovenstaand voorbeeld. Bijna iedereen heeft wel eens de krant in een koffietentje gelezen. Ook als je niet dagelijks met schrijftechnieken bezig bent, kun je je er iets bij voorstellen.

Verder maakt het verhaaltje de lezer nieuwsgierig naar het hoofdonderwerp van de tekst. Wat is medias res precies? En waarom heet het zo?

Waarom die Latijnse naam

Veel journalisten en schrijvers gebruiken deze schrijftechniek onbewust bij het schrijven van langere artikelen, zodat de lezer meteen lekker in het verhaal zit. Van de naam zijn ze zich niet eens bewust. En laten we eerlijk zijn, die is ook niet echt belangrijk.

In medias res is een Latijnse term. Letterlijk betekent het ‘in het midden van zaken’. En dat is ook precies wat je doet bij deze methode. Je begint je tekst middenin het verhaal met een anekdote, zonder dat je de hoofdrolspelers of het hoofdonderwerp eerst introduceert. Je lezer valt meteen in een interessante actie.

Voorbeelden: van hiërogliefenschrift tot IJssellinie

Maar grote vraag is natuurlijk: wat voor anekdote moet je dan precies vertellen aan het begin van je tekst? Hoe vind je een geschikt begin voor deze techniek?

De anekdote moet natuurlijk iets te maken hebben met de rest van je artikel. Het verhaal moet nieuwsgierigheid opwekken naar het hoofdonderwerp.

Zo las ik – zittend in het koffietentje – een artikel in de Volkskrant over de bouw van de IJssellinie, een oude militaire verdedigingslinie uit de Koude Oorlog. Schrijver Pieter Hotse Smit begint met deze grappige anekdote.

Bij het zien van de IJssel in de zomer van 1949 was de Britse veldmaarschalk Bernard Montgomery niet bepaald onder de indruk. ‘Daar kan ik overheen springen, zou hij spottend hebben gezegd.

Dit mini-verhaaltje is leuk om te lezen, en het zet je als lezer meteen op het spoor van het hoofdonderwerp: de IJssellinie. Hoe kwam die eigenlijk tot stand?

Moet je geen context geven?

Misschien denk je nu: maar kun je wél zomaar met een willekeurige gebeurtenis beginnen. Raakt de lezer dan niet in de war?

Bedenk dan dat de kop en de intro van het artikel het publiek genoeg context geven. Daardoor weten lezers al dat ze een stuk over IJssellinie gaan lezen. Door het in medias res-begin zitten ze meteen in het verhaal over het ontstaan van de verdedigingslinie.

De kunst is verder om de anekdote kort, krachtig en toch smeuïg te houden.

(Wil je op de hoogte blijven van schrijftechnieken en schrijftips? Schrijf je in voor de Schrijfvis-nieuwsbrief)

Hoe meer actie hoe beter

Het tweede artikel met in medias les vond ik in het NRC Handelsblad. Bart Funnekotter schreef daarin een stuk over de ontcijfering van het hiërogliefenschrift. Dat is een stoffig onderwerp, maar het artikel begint levendig.

Zo snel als zijn voeten hem konden dragen, haastte Jean-François Champollion zich door de Rue Mazarine in Parijs. Met een stapel papieren in zijn hand rende hij in de richting van de Seine. Daar, onder het imposante koepeldak van het Institut de France, werkte zijn broer Jacques-Joseph. Toen hij hem gevonden had, riep Jean-François: „Je tiens mon affaire!” („Het is me gelukt!”) Daarna viel hij flauw.

Je zit meteen in één van de meest enerverende momenten uit de geschiedenis over de de ontcijfering van het hiërogliefenschrift bent. Automatisch vraag je je als lezer af: waarom was deze man zo opgewonden? Wat moest hij allemaal doen om het schrift te ontcijferen?

Zelf een artikel in medias res beginnen?

Dit voorbeeld laat ook goed zien hoe in medias res het beste werkt. Een goede anekdote speelt zich af op één plek, op één moment in de tijd, en heeft één hoofdpersoon (een groepje kan natuurlijk ook) die een actie uitvoert.

Kortom: het begin van je artikel moet een soort filmscene zijn: kort, krachtig en beeldend. Maar die korte flits moet wel nieuwsgierig maken naar het grotere verhaal.

Als je zelf een artikel in medias res wil beginnen, stel jezelf dan de volgende vragen:

Wat is de anekdote uit dit verhaal die ik op een verjaardag zou kunnen vertellen?
Zijn er grappige voorbeelden van mijn hoofdonderwerp waarvan ik een anekdote kan maken?
Als ik dit verhaal zou verfilmen, wat zou dan een spannende openingscene zijn?

Wil je experimenteren met meer verhalende schrijftechnieken in je eigen artikelen? Volg dan mijn cursus Storytelling in je tekst

Boek schrijven?

Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.

Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?

Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!

Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussen

Luister de Schrijfvis-podcast

Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.

Luister de podcast

In medias res – met deze schrijftechniek schrijf je een pakkend begin