Soms leest een tekst prettiger als zinnen onvolledig zijn. In dit artikel kom je erachter waarom de zogenoemde ellips (of weglating) je dichter bij je lezer kan brengen.
Toen ik als freelance tekstschrijver werkte, keek ik vaak in spanning uit naar de reacties van redacteuren op mijn eerste versies van artikelen. Een mailtje met een positief bericht was altijd leuk om te lezen. Maar gek genoeg sprak zo’n bericht me meer aan als de afzender hier en daar wat woorden wegliet in de reactie.
Sommige redacteuren formuleerden hun antwoord zo:
Het is een goed verhaal geworden. Maar je kunt het nog iets korter en krachtiger formuleren op bepaalde plekken.
Andere redacteuren verwoorden zo’n zelfde boodschap beknopter.
Goed verhaal. Op sommige plekken kan het korter en krachtiger.
Misschien ligt het aan mij, maar ik vind de tweede tekst lekkerder lezen. De zinnen klinken enthousiaster en minder formeel. En dat terwijl ze taalkundig gezien eigenlijk niet kloppen.
Wat is een ellips of elliptische zin?
De eerste zin in het tweede bericht (goed verhaal) bevat bijvoorbeeld geen werkwoord. En in de tweede zin lijken er ook woorden weggevallen. Want wat kan er korter en krachtiger? Dat staat er niet in.
Toch zijn de zinnen niet storend. Je kunt de weglatingen gemakkelijk zelf invullen. We hebben het hier over elliptische zinnen. Een ellips is ondanks de taalkundige onvolledigheid niet fout. Het is een zin waaruit je één of meer woorden weglaat om de zin meer vaart te geven.
Je kunt uiteraard alleen woorden schrappen die niet essentieel zijn voor de begrijpelijkheid.
Neem onderstaande voorbeelden. De delen tussen haakjes kun je eenvoudig schrappen. De zin leest dan vlotter en de betekenis blijft overeind.
- Achter elke zin hoort een punt (te staan).
- (Dat is) geen probleem!
- Met mij gaat het fantastisch, en (hoe gaat het) met jou?
Voorbeelden: copywriters en de ellips
Door deze weglatingen kom je dichter bij spreektaal. En dat is goed. Je tekst krijgt een meer herkenbare, persoonlijke stijl. Copywriters gebruiken niet voor niets graag ellipsen in reclameteksten en slagzinnen (klik op de slogans om meer over de achtergrond te lezen)
- (Dat is) Echt Hema
- Een beetje (kookproducten) van mezelf en een beetje van Maggi
- (Ik heb een) Foutje (gemaakt), bedankt!
Maar een ellips werkt niet alleen in slagzinnen. Dit stijlmiddel kan vrijwel elke tekst pakkender maken. Iedereen wil kort en krachtig schrijven. Maar bij de uitvoering zijn we vaak gericht op regeltjes. We vragen ons dingen af als:
Welke woorden kun je schrappen?
Welke zinsdelen kun je weglaten?
Wanneer kun je hulpwerkwoorden weglaten?
Wanneer kun je bijvoeglijke naamwoorden weglaten?
Op zich goed. Maar het gebruik van een ellips is de volgende stap – voorbij deze regeltjes. Met dit stijlfiguur bekwaam je jezelf in de kunst van weglaten. Een ellips is een kwestie van gevoel en smaak.
Ellips: ga voorbij de regels
Je stelt jezelf de vraag: wat kan ik allemaal schrappen in deze zin om de vaart te verhogen, zonder dat ik daarbij de begrijpelijkheid geweld aandoe.
Nogmaals, er zijn geen regels voor elliptische zinnen, maar hieronder doe ik drie suggesties om veel voorkomende zinsconstucties elliptisch te maken.
1 – Zinnen die beginnen met ‘het is….dat’
Je kunt zinnen die met deze constructie beginnen bijna altijd vlotter opschrijven. Kijk maar:
Het is vreemd dat de bakker ook whiskey verkoopt.
Het is ongelooflijk dat Ajax in de laatste minuut verloor.
Als ellips:
Vreemd dat de bakker ook whiskey verkoopt.
Ongelooflijk dat Ajax in de laatste minuut verloor.
2- Zinnen met zinsdelen die je uit de context kunt afleiden.
Je lezers kunnen zelf nadenken. Als je een stuk over belastingen schrijft, of over schrijftechnieken, dan hoef je ze daar niet steeds aan te herinneren.
Ook de aanschaf van een tablet is aftrekbaar van de belasting.
Die zin kan korter en krachtiger worden geformuleerd.
Als ellips:
Ook de aanschaf van een tablet is aftrekbaar.
Die zin kan korter en krachtiger.
3 – Zinnen met een uitroepteken
Een uitroep kun je niet kort genoeg formuleren. Een elliptische zin is hier altijd een betere keuze. Kijk maar:
Dat moet kunnen!
Ik vind dat geweldig!
Als ellips:
Moet kunnen!
Geweldig!
Overdrijf niet met elliptische zinnen
Taalpuristen zullen elliptische zinnen vaak afkeuren. En je kunt natuurlijk doorschieten. Als je te veel ellipsen gebruikt, krijg je een hijgerige, onsamenhangende tekst.
Lekkere trek? Onze kaasbroodjes lonken. Snel in de tas en haar huis. Eten maar. Heerlijk knapperig.
Maar zo lang je niet overdrijft, komt een ellips je tekst ten goede. Of zoals Jan Renkema in zijn klassieke schrijfboek Schrijfwijzer betoogt:
Zodra weglating de stijl versterkt is er niets tegen (in te brengen).
Schrijfwijzer – Jan Renkema
Meer leren?
Wil je meer concrete schrijftechnieken leren om kort, krachtig en aantrekkelijk te schrijven? Volg dan mijn cursus Pakkend schrijven. Binnen twee uur heb je de basis van aantrekkelijk schrijven onder de knie. Je kunt de cursus nu meteen volgen!
Volg de cursus Pakkend schrijven!Meer lezen over stijlfiguren zoals de ellips? Dit zijn twee goede schrijfboeken.
Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.
Boek schrijven?
Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.
Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?
Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!
Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussenLuister de Schrijfvis-podcast
Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.
Luister de podcast
