“Je spreekstem zit te hoog”, zei de zangeres waarmee ik een tijdje verkering had.
“Hoe bedoel je?”, vroeg ik.
“Je spreekt vanuit je keel. Je stem zou beter klinken als je meer je middenrif meer gebruikt. Misschien leer ik je dat nog wel eens.”
Ik haalde mijn schouders op. “Van mij hoeft dat niet zo. Dit is gewoon hoe ik praat. Is het niet een beetje gek om na 38 jaar opeens je stem te gaan veranderen?”
Maar stiekem dacht ik aan mijn schrijfcursussen. Daarin leer ik mensen technieken om hun boodschap aantrekkelijker op te schrijven, bijvoorbeeld door beeldend te schrijven in plaats van te vertellen, middenin een verhaal te beginnen, of herkenbaarheid op te roepen bij de lezer.
Vaak reageren cursisten in eerste instantie enthousiast, maar dan beginnen ze te twijfelen, net als ik bij het aanbod om mijn stem te verbeteren.
“Is dit niet te veel een trucje?”
“Het voelt niet helemaal natuurlijk om zo te schrijven.”
“Prikken mensen hier niet doorheen?”
Beter schrijven? Overwin deze blokkade
Die weerstand is goed verklaarbaar. Je leert van jongs af aan spreken en schrijven tot een bepaald niveau. Je stemgebruik kijk je af van je omgeving, je schrijfvaardigheden krijg je grotendeels aangereikt op school. Maar op een gegeven moment stop je met het ontwikkelen van deze vaardigheden. Na je studie heb je bijvoorbeeld zo ongeveer alles geleerd over schrijven wat er in de schoolboeken staat, en krijg je het gevoel dat je schrijfstijl ‘af’ is. Je gaat de manier waarop je teksten opbouwt, alinea’s ordent en zinnen componeert als een deel van jezelf beschouwen.
Het voelt daarom gek om op latere leeftijd weer aan je schrijfstijl te sleutelen. Want schrijven, dat kunnen je toch al, net als praten? Nieuwe technieken die je aanleert, voelen in eerste instantie onnatuurlijk aan – als trucjes die in tegenspraak zijn met alles wat je gewend bent. Je wilt terug naar het oude en bekende, terug naar jezelf.
En dus klamp je je vast aan de regeltjes van leraren die je basale schrijfvaardigheden hebben geleerd. Maar die regeltjes zijn lang niet altijd geschikt om zakelijke teksten, overtuigende e-mails of inspirerende blogs te schrijven. Kortom: je houdt jezelf klein als je toegeeft aan de weerstand die je voelt bij het ontwikkelen van je oudste vaardigheden zoals schrijven en spreken. Hoe zet je jezelf over deze blokkade heen?
1 – Beschouw een schrijftechniek als een fundering
Tijdens mijn cursussen leer ik mensen om sommige artikelen met een anekdote te beginnen, zodat hun lezers meteen middenin een verhaal vallen. Dat werkt namelijk beter dan een traditionele aanpak.
Neem als voorbeeld een tekstje waarin je jezelf voorstelt als een fanatieke lezer. Je kunt schrijven:
Mijn naam is Dennis Rijnvis. Van jongs af aan houd ik al van lezen. Als kind kon ik me al verliezen in boeken van Roald Dahl.
Of:
Eigenlijk hoor ik hoor al te slapen. Maar ik lig stiekem met een zaklantaarn onder de dekens een boek van Roald Dahl te lezen. Dat is het eerste beeld wat boven komt als ik aan mijn kindertijd denk. Mijn naam is Dennis Rijnvis, en ik houd al van jongs aan van lezen.
Na de eerste positieve reacties, roept er altijd wel iemand: ‘Maar is het niet raar om artikelen steeds opnieuw met een anekdote te beginnen? Dan wordt het een kunstje, dat gaat je lezer toch opvallen?’ Die vraag is begrijpelijk, maar het antwoord is nee. Bij het leren van een nieuwe schrijfmethode zoals in medias res ben je jezelf sterk bewust van de techniek. Je lezer is echter gefocust op de anekdote die je vertelt.
Elk verhaal dat je met een anekdote begint, roept totaal andere beelden en sferen op. Pas als je reportages in kranten en tijdschriften goed analyseert, zal het je opvallen dat bijna al die artikelen met een sfeerbeeld of kort verhaaltje beginnen.
Kortom: een schrijftechniek vormt slechts een fundering onder je verhaal en blijft onder de oppervlakte. Als de uitwerking overtuigend is, merkt je lezer er niets van.
2 – Zie schrijven als experimenteren
Je bent snel geneigd om te schrijven in vaste patronen: in artikelen, blogs, maar ook als je een simpele e-mail schrijft. Als je met een bepaalde opbouw of stijl goede resultaten hebt geboekt, verander je het niet snel, want het werkt nu eenmaal. Maar als je je vaste schrijfpatronen nooit doorbreekt, stopt daarmee onbewust je ontwikkeling als schrijver. Beter schrijven betekent risico’s nemen.
Toen ik als journalist mails verstuurde aan wetenschappers die ik wilde interviewen begon ik bijvoorbeeld altijd met mezelf voorstellen.
Beste …..
Mijn naam is Dennis Rijnvis. Ik ben wetenschapsjournalist voor de Volkskrant en werk op dit moment aan een artikel over …. Graag zou ik u interviewen over…
Als je jezelf bevrijdt uit zo’n ingesleten patroon doe je als vanzelf nieuwe inzichten op. Zelf leerde ik bijvoorbeeld dat mensen sneller en enthousiaster reageren als je in e-mails de ander centraal stelt, in plaats van jezelf.
Beste ….
Met grote interesse las ik over uw onderzoek naar (onderwerp van artikel). Aangezien ik op dit moment voor de Volkskrant aan een artikel werk over dit onderwerp, zou ik u graag interviewen.
Mijn naam is Dennis Rijnvis, ik ben wetenschapsjournalist….
3 – Wees niet bang om te imiteren
Sommige schrijvers zeggen niets van anderen te willen lezen uit angst dat ze zich te veel laten beïnvloeden door andermans schrijfstijl. Maar imitatie is geen zonde, het is een zegen. Je verbreedt je stijl als je je laat inspireren door vormen, technieken en stijlen van anderen. Iets dat begint als een imitatie van een schrijver zal zich langzaam vermengen met je eigen ‘schrijfstem’ en de stijlen van andere auteurs die je eerder hebben beïnvloed. Kortom: je gaat beter schrijven.
Zo was ik in mijn tienerjaren onder de indruk van de memoires van Frank McCourt. In zijn autobiografie Angela’s Ashes beschrijft hij zijn jeugd in Ierland vanuit kinderperspectief. Zijn stijl inspireerde me zo dat ik McCourt’s aanpak imiteerde in een artikel dat ik als stagiaire schreef voor de Delftsche Courant. Een interview met een Delftenaar over een verdwenen stadgezicht – de spoorbaan – schreef ik op vanuit zijn gezichtspunt als kind.
Frank McCourt
“Het is 1935 en mannen in nette pakken lopen de deur bij ons plat. Ik ben pas zes jaar, maar begrijp maar al te goed dat ze vervelend nieuws bespreken met mijn vader. Er komt een snelweg dwars door onze tuinderij te liggen: de A13. Natuurlijk heb ik wel eens auto’s gezien, maar ik weet nog niet precies wat ik me bij een snelweg moet voorstellen en zeker niet bij één in onze tuin. Mijn vriendjes en ik spelen vaak verstoppertje tussen de velden met
snijbonen, bloemkool, komkommers en alle groenten die je maar kunt bedenken. We duwen elkaar vooruit op de karretjes van het smalspoor dat mijn vader en zijn knechten altijd gebruiken om de oogst naar ons huis aan de Delfgauwseweg te vervoeren. Je kunt nergens in de buurt zo goed spelen als bij ons op de tuinderij. Maar er gaat iets veranderen. Als ik in de tuin sta, kan ik in de verte rails zien liggen. Er rijden wagons overheen die zand op de grond storten. De snelweg komt steeds dichterbij en eigenlijk vind ik het niet eens zo erg, want in die grote zandhoop kun je prachtige kastelen bouwen. Voor mijn vader is de zandberg een ramp. Zijn bedrijf wordt langzaam in twee stukken gesneden. Straks hebben we twee groentetuinen: een klein stukje bij ons huis en een kilometer lange lap aan de andere kant van de snelweg.”
Ook bij het schrijven van een boek kwam imitatie me van pas. Toen ik in 2008 een schrijfcursus volgde bij literair agentschap Sebes & Van Gelderen was één van de belangrijkste opdrachten het schrijven van een pastiche. Dat is een stuk waarin je de stijl van een andere schrijver bewust nabootst. Na het lezen mijn pastiche (gebaseerd op Stephen King) bracht Sebes me onder bij een uitgever die later mijn boek Savelsbos publiceerde. Kortom: probeer eens een verhaal te schrijven in de stijl van JK Rowling, Roald Dahl, of Harry Mulisch. Het zal je eigen stijl uiteindelijk ten goede komen.
P.s. Misschien moet ik ook eens een stem-pastiche proberen, en gaan praten zoals deze man, die we allemaal kennen vanwege zijn diepe stemgeluid.
Schrijf je net als 10.000 anderen in voor mijn wekelijkse schrijftip. De ‘gouden’ tip ontvang je meteen! Klik op de mail.
Boek schrijven?
Abonneer je op mijn speciale nieuwsbrief voor schrijvers van boeken. Elke week inspiratie en tips.
Wie is Schrijfvis eigenlijk? En wat kun je hier doen?
Klik op de button en neem een kijkje bij de cursussen: je kunt meteen beginnen!
Welke schrijfcursus op Schrijfvis past bij jou? Vergelijk de cursussenLuister de Schrijfvis-podcast
Verrassende interviews met inspirerende schrijvers, copywriters, journalisten zoals Mensje van Keulen, Govert Schilling, Aartjan van Erkel, Jozua Douglas en de bekendste literair agent van Nederland.
Luister de podcast
Lees ook:
– Dit is de moeder aller schrijftips – en jij maakt je er te makkelijk vanaf
– Deze 21 woorden kun je altijd schrappen
– Deze 3 vormen van excuustaal verzwakken je e-mails
– Zo schrijf je een motivatiebrief die bovenop de stapel komt.
– Deze 11 zinsdelen kun je altijd weglaten
